De EU AI Act en Anti Money Laundering; update januari 2024

De Europese Unie heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt in de totstandkoming van de EU AI Act, de eerste uitgebreide wetgeving op het gebied van kunstmatige intelligentie. Hier is een overzicht van de huidige stand van zaken (januari 2024):

1. Politieke Overeenkomst en Volgende Stappen:
   Op 8 december 2023 werd een politieke overeenkomst bereikt over de EU AI Act tussen het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Raad, waarmee het Triloog-proces werd afgesloten. De meeste tekst van de EU AI Act is overeengekomen, maar enkele technische details moeten nog worden afgerond. Na de stemming van het Europees Parlement (verwacht eind januari 2024), wordt de definitieve tekst van de EU AI Act in het Publicatieblad van de EU gepubliceerd, waarna de handhavingsdeadlines beginnen​​.
2. Toepassingsgebied van de Wet:
   De EU AI Act zal van toepassing zijn op AI-systemen die mensen in de EU beïnvloeden, inclusief bedrijven die een AI-systeem op de EU-markt plaatsen of waarvan de systeemoutputs binnen de EU worden gebruikt. Dit geeft de vereisten een wereldwijde reikwijdte​​​​.
3. Belangrijkste Elementen van de Wet:
   • Risicogebaseerde Benadering: Vier categorieën risico's zijn overeengekomen: verboden, hoog, beperkt en minimaal.
   • Verboden Gebruiksscenario's: Omvatten manipulatie van menselijk gedrag, sociaal scoren, en bepaalde elementen van voorspellende politie.
   • Hoge Risico AI: Systemen die als veiligheidscomponent van een product worden gebruikt en systemen die een aanzienlijk risico vormen voor de gezondheid, veiligheid of fundamentele rechten.
   • Generatieve AI en Algemeen Gebruik AI: Specifieke transparantie- en openbaarmakingsvereisten.
   • Handhaving: Termijnen variëren tussen 6-24 maanden na publicatie van de definitieve AI Act tekst.
   • Boetes: Tot 7% van de wereldwijde jaaromzet of €35 miljoen voor overtredingen met betrekking tot verboden AI​​​​.
4. Inwerkingtreding van de Wet:
   De voorlopige overeenkomst stelt dat de wet twee jaar na inwerkingtreding van toepassing zal zijn, met sommige bepalingen die op een later tijdstip in werking treden. Het is waarschijnlijk dat de wet in 2026 in werking zal treden​​.
5. Parlementaire Prioriteiten:
   Het Europees Parlement streeft ernaar om ervoor te zorgen dat AI-systemen die in de EU worden gebruikt veilig, transparant, traceerbaar, niet-discriminerend en milieuvriendelijk zijn. AI-systemen moeten worden gecontroleerd door mensen om schadelijke uitkomsten te voorkomen​​.

De EU AI Act markeert een belangrijke stap in de regulering van kunstmatige intelligentie, met een focus op risicobeheersing, transparantie en bescherming van fundamentele rechten. De wetgeving zal wereldwijd gevolgen hebben, aangezien het van toepassing is op alle bedrijven die AI-systemen gebruiken of effecten produceren binnen de EU.

Wetgeving m.b.t Anti Money Laundering

De Europese AML/CFT-wetgeving, gericht op het versterken van de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering, bestaat uit verschillende belangrijke componenten. We leggen ze hier uit:

1. AML-verordening (AMLR):
   De Anti-Money Laundering Regulation (AMLR) is een direct toepasselijke verordening in alle EU-lidstaten en stelt uniforme regels vast voor het bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering. Deze verordening vereist dat 'onderworpen entiteiten', zoals financiële instellingen en bepaalde professionele beroepsbeoefenaren, uitgebreidere klantonderzoeken uitvoeren, inclusief het verzamelen van meer informatie over klanten en hun transacties. De AMLR omvat ook strenge eisen voor transparantie van de uiteindelijk begunstigden en de beperking van anonieme instrumenten zoals crypto-activa​​​​.
2. AMLD 6 (Zesde Anti-Money Laundering Directive):
   AMLD 6, die de bestaande richtlijn vervangt, bevat nationale bepalingen over toezicht en Financiële Inlichtingen Eenheid (FIU), evenals toegang voor bevoegde autoriteiten tot noodzakelijke en betrouwbare informatie, zoals registers van uiteindelijk begunstigden en activa in vrije zones. De richtlijn is bedoeld om te worden omgezet in nationale wetgeving en legt de nadruk op verbeterde samenwerking tussen lidstaten in de strijd tegen witwassen en terrorismefinanciering​​​​.
3. Europese AML/CFT-autoriteit (AMLA):
   De oprichting van de Europese Anti-Money Laundering Authority (AMLA) is een kernonderdeel van de nieuwe wetgeving. AMLA zal toezicht houden op de naleving van AML/CFT-regelgeving en zal nauw samenwerken met de FIU's van de lidstaten om samenwerking en informatie-uitwisseling te verbeteren. AMLA krijgt ook sterke bevoegdheden om in te grijpen bij toezichtsfalen en kan boetes en sancties opleggen aan entiteiten die niet voldoen aan de eisen van de AML-regelgeving​​.
4. Transfer of Funds 2-verordening (WTR 2):
   De WTR 2-verordening verscherpt de regels rondom het overmaken van fondsen in de EU en maakt het mogelijk om transacties met crypto-activa te traceren. Deze verordening verplicht de verzender van een fondsovermaking om de identiteit van de begunstigde bekend te maken, wat bijdraagt aan het moeilijker maken van het gebruik van fondsovermakingen voor witwassen en terrorismefinanciering​​.

Samenvattend

Deze nieuwe wetten en wetgevingsvoorstellen introduceren strengere eisen voor klantonderzoeken (KYC) door onderworpen entiteiten, verplichte rapportage van ongebruikelijke transacties, en verhoogde straffen voor overtredingen. Ze bevorderen ook verbeterde samenwerking tussen lidstaten en verhogen de transparantie rondom cryptoactiva.
Deze maatregelen zijn ontworpen om de algehele effectiviteit van de EU in het tegengaan van financiële misdrijven te verbeteren. De wetgeving streeft naar een consistente AML/CFT-framework in de hele Europese Unie, met een nieuwe toezichthoudende autoriteit (AMLA) die in 2023 werd opgericht en operationeel zal zijn in 2024​​.

Veelgestelde vragen over de EU AI Act

Q: Wat is de huidige stand van zaken van de EU AI Act per januari 2024?
A: Per januari 2024 heeft de Europese Unie aanzienlijke vooruitgang geboekt in de totstandkoming van de EU AI Act. Een politieke overeenkomst werd bereikt op 8 december 2023, en de definitieve tekst wordt verwacht eind januari 2024 gepubliceerd te worden. De wet zal van toepassing zijn op AI-systemen die mensen in de EU beïnvloeden.

Bronnen

• Europese Commissie. (2021). Anti-money laundering and countering the financing of terrorism legislative package. https://finance.ec.europa.eu/system/files/2021-07/amla-20210720_en.pdf
• Europese Parlement. (2023). Deal reached on the EU’s money-laundering watchdog AMLA.
  https://www.europarl.europa.eu/press/en/2023/12/13
• Europese Parlement. (n.d.). New EU measures against money laundering and terrorist financing. Geraadpleegd van https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20230406IPR26507/new-eu-measures-against-money-laundering-and-terrorist-financing
• Deloitte Malta. (n.d.). The AML Rulebook and the EU Council proposed changes to the AMLR and AMLD6. Geraadpleegd van https://www2.deloitte.com/mt/en/pages/risk/articles/aml-rulebook-eu-council-changes-amld6-amld7.html

De auteur, B.N van der Laan, heeft voor zijn Masteropleiding uitgebreid onderzoek gedaan naar Artificial Intelligence in Anti Money Laundering