AI-geletterdheid: een noodzaak onder de EU AI Act

Binnen veel organisaties leeft de gedachte dat de AI Act pas in 2026 echt impact heeft. Maar niets is minder waar. Vanaf februari 2025 is AI-geletterdheid een juridisch afdwingbare verplichting. Dit betekent dat organisaties moeten zorgen dat hun medewerkers AI begrijpen, inclusief de kansen, risico’s en impact. Wat houdt AI-geletterdheid precies in? Hoe kan een organisatie hieraan voldoen? In dit artikel lichten we deze verplichting toe en geven we concrete handvatten om AI-geletterdheid binnen jouw organisatie te realiseren.

Wat is AI-geletterdheid?

AI-geletterdheid is het vermogen om AI-systemen te begrijpen, verantwoord te gebruiken en de bijbehorende risico’s in te schatten. Het concept ‘geletterdheid’ is niet nieuw. Historisch betekende dit simpelweg dat iemand in staat was om teksten te lezen en te begrijpen. In de digitale wereld heeft geletterdheid een bredere betekenis gekregen: het vermogen om digitale informatie kritisch te analyseren, bijvoorbeeld door desinformatie te herkennen.

AI-geletterdheid gaat nog een stap verder. Het combineert klassieke geletterdheid (het begrijpen van AI-uitkomsten zoals voorspellingen en aanbevelingen) met digitale geletterdheid (het inschatten van de betrouwbaarheid en impact van AI). AI brengt nieuwe mogelijkheden met zich mee, maar ook risico’s zoals bias, ondoorzichtige besluitvorming en ethische dilemma’s. Een AI-geletterde organisatie is in staat om deze aspecten te herkennen en hierop te acteren.

AI-geletterdheid in de AI Act

De EU AI Act definieert AI-geletterdheid als: “Vaardigheden, kennis en begrip die aanbieders, gebruiksverantwoordelijken en betrokken personen in staat stellen geïnformeerd AI-systemen in te zetten en zich bewust te zijn van de kansen en risico’s van AI.” Dit betekent dat iedereen die AI-systemen ontwikkelt of gebruikt, over de juiste kennis moet beschikken om verantwoord met AI om te gaan.

Volgens artikel 4 van de AI Act moeten aanbieders en gebruiksverantwoordelijken maatregelen nemen om AI-geletterdheid binnen hun organisatie te waarborgen. Dit betekent dat personeel voldoende getraind moet worden op basis van hun rol en verantwoordelijkheden. Zo moeten medewerkers die direct met AI-systemen werken een dieper inzicht hebben in de techniek, terwijl andere medewerkers voldoende kennis moeten hebben om de impact van AI te begrijpen.

Daarnaast moeten organisaties rekening houden met de doelgroep die door hun AI-systemen wordt beïnvloed. Dit betekent dat bedrijven en overheidsinstellingen moeten nadenken over de impact van AI op klanten, burgers of andere belanghebbenden. Voor consumentenorganisaties is transparantie cruciaal, terwijl overheidsinstanties de relatie tussen overheid en burger moeten bewaken.

Wanneer is een organisatie AI-geletterd?

De EU AI Act biedt (nog) geen concrete meetlat voor AI-geletterdheid. Dit maakt het lastig om vast te stellen wanneer een organisatie hieraan voldoet. Een effectieve aanpak is om AI-geletterdheid niet als een eenmalige training te zien, maar als een doorlopend leerproces.

Hoe kun je aan AI-geletterdheid werken?

1. Begrip van de basisprincipes: Medewerkers moeten bekend zijn met AI-gerelateerde termen en concepten zoals neurale netwerken, bias en ethische dilemma’s.
2. Ethiek en regelgeving: Medewerkers moeten inzicht hebben in de ethische en juridische kaders van AI, inclusief de impact op grondrechten en privacy.
3. Praktische toepassing: AI-geletterdheid moet aansluiten bij de dagelijkse werkzaamheden van medewerkers. Dit kan door middel van casestudies, workshops en praktijkgerichte trainingen.
4. Continue ontwikkeling: AI verandert continu. Zorg ervoor dat AI-geletterdheid een integraal onderdeel wordt van het leerbeleid binnen de organisatie.

Een organisatie hoeft niet alle medewerkers op hetzelfde niveau te trainen. Medewerkers die AI-systemen ontwikkelen of evalueren, hebben diepgaandere kennis nodig dan medewerkers die AI slechts incidenteel gebruiken.

Hoe helpt AI Personeelstraining?

Het implementeren van AI-geletterdheid kan een uitdaging zijn. AI Personeelstraining biedt ondersteuning bij het ontwikkelen en uitvoeren van AI-geletterdheidsprogramma’s. Of het nu gaat om basisbewustzijn, gespecialiseerde trainingen of het integreren van AI-beleid binnen de organisatie, wij helpen jouw organisatie om AI op een verantwoorde en effectieve manier te benutten.

Benieuwd hoe jouw organisatie AI-geletterd kan worden? Neem contact met ons op en ontdek hoe wij je kunnen ondersteunen!

FAQ's over AI-geletterdheid

1. Wat is AI-geletterdheid?

AI-geletterdheid is het vermogen om AI-systemen te begrijpen, kritisch te beoordelen en verantwoord te gebruiken. Dit omvat kennis over hoe AI werkt, de kansen en risico’s ervan, en de ethische en juridische implicaties.

2. Waarom is AI-geletterdheid verplicht onder de EU AI Act?

Vanaf februari 2025 vereist de EU AI Act dat organisaties AI-geletterdheid bevorderen om verantwoord gebruik van AI te garanderen. Dit helpt risico’s te beheersen en naleving van regelgeving te waarborgen.

3. Hoe kan mijn organisatie AI-geletterdheid implementeren?

Organisaties kunnen AI-geletterdheid ontwikkelen via trainingen, workshops en beleid dat rekening houdt met verschillende kennisniveaus. Dit zorgt ervoor dat medewerkers AI effectief en ethisch verantwoord kunnen inzetten.